Strona o Gilu

GIL

WYSTĘPOWANIE GILA

Zamieszkuje północną Europę i Azję aż po Kamczatkę i Japonię. Poza tym spotkać go można w północnej Turcji i Iranie. Nie zamieszkuje regionów śródziemnomorskich. Częściowo osiadły, ale wiele ptaków migruje zimą bardziej na południe, koczując w miejscach występowania pokarmu. Tylko populacje gnieżdżące się strefie tajgi na północy Europy i Azji migrują regularnie w rejony leżące w niższych szerokościach geograficznych na obu kontynentach. Przeloty od marca do kwietnia i od października do listopada.

W Polsce nieliczny ptak lęgowy we wszystkich regionach, lokalnie może być średnio liczny. Przez 200 lat na terenie Polski gile odbywały lęgi prawie wyłącznie w górach. Na pozostałym obszarze niegdyś tylko zimował, ale co najmniej od początku XX wieku zasięg jego występowania się rozszerzał, a liczebność wzrastała. Kolonizacja posuwała się od zachodu ku północnym i wschodnim regionom. Występowanie nierównomierne. Do tej pory trwa ekspansja tego ptaka, gdyż zaczyna się on gnieździć w niewielkich lasach i parkach miejskich (do tej pory tam go nie spotykano). Najczęściej widywany w kraju w okresie zimowym, gdy w stadach na drzewie szuka owoców. W okresie lęgowym trudno go zobaczyć, gdyż staje się wtedy skrytym ptakiem. Jesienią pojawiają się osobniki z północno-wschodniej Europy, gdyż dla nich zima tam jest zbyt surowa. Pozostają dość licznie w parkach, lasach i ogrodach północno-wschodnich regionów oraz w górach do kwietnia. Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 populacja lęgowa gila w Polsce liczyła 64–91 tysięcy par

CECHY GATUNKU

Gil jest większy od wróbla. Ptak o krępej sylwetce, wydatnej piersi i dużej głowie. Dziób czarny, gruby, krótki, mocny i stożkowaty. Tęczówki oczu i nogi są brązowe. U obu płci czarny wierzch głowy, biały kuper i długi, niebieskoczarny ogon. Skrzydła długie, czarne ze skośną białą pręgą. Dymorfizm płciowy jest mocno zaznaczony, choć obie płci są jednakowej wielkości. U samca policzki i pierś jaskrawoczerwona, grzbiet (płaszcz) niebieskawopopielaty. U samicy pierś bledsza, brązowo-różowa, grzbiet brązowoszary. Młode podobne do samic, z szarobrązowym brzuchem, ale bez czarnej czapeczki i z beżową, a nie białą, pręgą na skrzydle. Ubarwienie dorosłe zyskują dopiero po jesiennym pierzeniu.

W okresie lęgowym bardzo skryty, natomiast zimą jest stosunkowo mało płochliwy i daje się obserwować z dość bliska (nawet 0,5 m). To ptak ostrożny i mało ruchliwy.

wymiary

GŁOS

Często pogwizduje: diu, diu, diu lub cicho wyćwierkuje dy lub ryr. Melodia nie jest głośna. Poza tym u gili występuje nieczęste u innych ptaków zachowanie – śpiewają również samice.

BIOTOP

Wilgotne, gęste lasy iglaste i mieszane, bory świerkowe i jodłowe z gęstym poszyciem, zadrzewienia, sady, parki, cmentarze z drzewkami świerkowymi i ogrody. Unika otwartych terenów i bezdrzewnych pól. Zimą zwracają uwagę nieliczne stadka pięknie ubarwionych samców, którym towarzyszą skromniej ubarwione samice, gdy pojawiają się na obrzeżach siedlisk ludzkich. Wiosną i latem gile skryte są w leśnej gęstwinie i nie zwracają na siebie uwagi. Potem przestają się kryć. W poszukiwaniu pokarmu mogą odwiedzać różne siedliska, a nawet śródmieścia dużych miast czy karmniki.

OKRES LĘGOWY

Wyprowadza 2 lęgi w ciągu roku od maja do lipca. Tworzone pary są monogamiczne.

GNIAZDO

W sąsiedztwie jezior, strumieni i górskich potoków. Przeważnie na drzewku iglastym w gęstwinach, zwłaszcza świerkowym, jałowcowym i jodłowym. W rozwidleniu bocznej gałęzi na wysokości 1,5–6 m nad ziemią, dobrze osłonięte. Składa się z suchych gałęzi, łodyg, korzonków, mchów, liści i traw tworząc czarkę.